Noord-Korea

Noord-Korea:

Dag 67:

Deze lang verwachte bestemming is eindelijk aan bod. 
Het verslag begint nu al maar de huidige locatie is Ulaanbaatar in Mongolië. Vanaf hier met de trein naar Beijing en dan naar de grensplaats Dandong alvorens Noord-Korea pas wordt ingegaan (dag 69). 

De laatste nacht in Ulaanbaatar is er maar weinig geslapen, ondanks dat ben ik ruim op tijd bij het station. Eerst nog wat extra inkopen waar ik een bekende van het laatste hostel tegenkom, één van twee Zwitserse zussen uit Basel. De andere komen we buiten weer tegen. 
Hun blijken één wagon verder te zitten. Ik vind mijn wagon en hier is mijn gezelschap voor de komende 30 uur een Frans gezin, ouders en hun dochter. Ook haar vader is dus Frans, al zal die grap verloren gaan aan hun.

Tijdens de rit is het een afwisseling van slapen, Netflix (goddank voor offline downloaden) en lezen. Bij het avondeten, noodles, zit ik bij het Frans gezin en hoewel ze aardig zijn, zijn ze ook typisch Frans en hoewel ze mijn interesse beantwoorden tonen ze zelf geen interesse. 
Al verandert dat nog een beetje wanneer de vader mijn PSV shirt ziet en we het zo over voetbal hebben. Hij spreekt geen Engels maar z’n vrouw en dochter treden op als vertalers. 

Er is wat verwarring over waar we stoppen en de formulieren voor de douane. Ook wat Duitsers komen erbij die geen Engels spreken en zo ben ik Engels, Duits en Frans aan het spreken. Voelt als een echte Nederlander die zich aan elke taal moet aanpassen.

Na een tijdje eerst de Mongoolse grens waar we zo’n anderhalf uur wachten, en een halfuur daarna de Chinese grens waar we de trein uit moeten. Deze controle zou volgens een overzicht zo'n 5 uur duren en deze kunnen we doorbrengen in een wachtruimte met WiFi. Hier begint wel de ‘Chinese firewall’ te werken. Geen Facebook en in dit geval werkt ook Whatsapp niet. 

De douane zelf gaat redelijk simpel. Nadat m’n paspoort gescand is zijn de instructies, inclusief stem, zelfs in het Nederlands. Bovendien hebben douaniers hier ook de beschikking over een lach, onverwacht. 
Tijdens het wachten kaarten met wat mensen totdat we weer de trein op kunnen en dan zo snel mogelijk proberen te pitten wat aardig lukt. 

Dag 68:

De Fransen weten gelukkig ook wat uitslapen is en zo kan de ochtend rustig beginnen. 
Ik heb m’n eigen ontbijt op bed wat bestaat uit sandwiches en een banaan van gisteren. Nog een paar uur in deze trein alvorens we in Beijing zijn, al wordt dat voor mij momenteel een tussenstop. 

Rond half 3 in de middag komen we aan in Beijing. Vanaf hier bijna geen Engelse tekens meer maar na een paar keer bij een tentje te staan lukt het me om de treintickets naar Dandong te bemachtigen. 
Dan heb ik nog zo'n 2 uur over en eerst weer een warme maaltijd vinden. Alles is in Chinees maar ik probeer ‘Noodles and chicken' en krijg een gerecht van kip met rijst. Close enough. 
Overigens stikt het hier van de KFC. In een straal van 50 meter zie ik er minstens 5.

Nog even op de trein wachten en m’n buurman, die geen woord Engels spreekt, helpt me en zo zijn we redelijk op tijd de trein in voordat deze volstroomt. 
Ik heb gelukkig weer een cabine en voor het eerst in de trein het beneden bed. M’n eerste cabinegenoot is een Aziatische (Waarschijnlijk Chinees maar dat ga ik niet meteen aannemen) vrouw van rond de 45 die ik help met haar koffers. Even laten zien dat blanke mensen aardig kunnen zijn.  

Na een diep dutje van bijna 2 uur word ik wakker en komen er meer mensen in de cabine. Een gezin met twee kleine kinderen. 
Momenteel erg schattig, hopelijk na de nacht ook nog. 
Na wat noodles ga ik verder met een spannend Japans verhaal (verbazingwekkend genoeg nog aardig literair) en daarna ook weer de binnenkant van m’n ogen opzoeken. 

Dag 69:

De kinderen zijn nu iets minder schattig maar het geluid in deze nacht viel mee.
Het is nog redelijk vroeg en de trein komt op tijd aan in Dandong. Dit ligt aan een rivier die tevens dient als grens met Noord-Korea.

Ik ga de trein uit en dan is het zoeken naar de contactpersoon van de tour. De tour is al enkele maanden geleden geboekt en ik heb gekozen voor de organisatie ‘Explore North Korea’, dit was de goedkoopste organisatie waarschijnlijk omdat deze ook voor veel Chinezen de tour organiseren. De tour gaat 4 dagen en 3 nachten duren (eigenlijk 2 volle dagen en een avond en ochtend na transport) en daarvoor betaal ik zo’n 700 euro. (Koryo is een andere organisatie, deze zijn iets duurder maar dan is het wel meer Westers en beter Engels.)

Met wat moeite vind ik de contactpersoon en deze begint meteen met het geven van informatie. Sommige dingen waren bekend, sommige niet.
Dingen zoals: Alleen foto’s maken wanneer de gids het zegt, niet te gevoelige politieke vragen stellen, de gids gaat waarschijnlijk onze mening vragen en dan ontwijkend antwoorden, dat het reisschema waarschijnlijk vaak veranderd en je mag niet alleen naar buiten. 
Je mag bij wijze van nog net zonder handen vasthouden naar de wc. 

Ook de groep komt bijeen. Er zijn drie westerlingen, inclusief ikzelf, en waarschijnlijk een stuk of 50 Chinezen.
De westerlingen zijn; een Amerikaanse Pool geboren in Duitsland genaamd Victor en een Australische Ier geboren in Spanje genaamd Ceol.
Ik ben een Nederlandse Nederlander geboren in Nederland.
Alle drie zijn we naar veel landen geweest maar voor dit land zijn we wel licht nerveus maar hebben er vooral veel zin in. 
We krijgen ons visa in de handen gedouwd en gaan in deze grote drukte eerst door de Chinese douane om dit land te verlaten. Het is een hoop gedoe en de Chinezen van onze groep moeten goed bij elkaar worden gehouden door de gids.
Het enige probleem bij mijn douane controle is dat de camera mijn gezicht niet herkent. Grappig dat wij altijd zeggen dat Chinezen op elkaar lijken en hier waren er dus problemen bij mijn herkenning.

Na de douane gaan we de trein in (trein met stapelbedden van drie hoog overigens) en gaan we de brug over.
China wordt verlaten en dan.. It’s North Korea baby! 

Ongelofelijk om in dit land te zijn. Het lijkt zelfs speciaal om een boom te zien ‘want dat is een Noord-Koreaanse boom'.
Maar voordat we meer bomen en de rest van het land het land kunnen zien moeten we de douane door, en dit is niet de minste. 
We moeten de trein uit en dan zien we ook al Noord-Koreaanse soldaten rondlopen die er mager maar toch imposant uit zien. Victor zit tijdens de treinrit en douane even ergens anders. 
Er wordt ons gevraagd hoeveel camera’s en telefoons we bij hebben. Ik geef aan dat ik ook een tablet heb. ‘Een wat?’ Dat kent deze dame niet. 
Een soort iPad dan weer wel. Interessant. 

Wat we begrepen hebben mogen er alleen foto’s gemaakt worden wanneer de gids dat zegt en zeker niet van militairen en militaire gebouwen. Bij het verlaten van Noord-Korea zouden je foto’s gecontroleerd worden en eventueel een stel verwijderd worden.
Tijdens het buiten wachten komen er nog wat meer douaniers naar het perron en één van deze vrouwen valt in het gras op haar snufferd.
Coel en ik houden onze lach nog net in maar onze blikken zeggen genoeg. Een collega van haar houdt haar lach overigens niet in.

We gaan naar binnen en moeten daar zo’n twee uur wachten. 
Goed nieuws hier, er is een kleine winkel voor drinken. Deze verkoopt ook wat bier en uiteraard is het idee van de Ier dan om aan het bier te gaan. 
Zo hebben we om 11:00 in de ochtend een halve liter bier voor €1,25 op de Noord-Koreaanse douane. 

De controle lijkt voorbij en de stapels paspoorten komen terug. 
Alle westerlingen op één hoop maar wij zitten bij een groep met vooral Chinezen. Heerlijk deze chaos. 
Overigens zit er bij een andere groep een Amerikaanse meid die er Aziatisch uit ziet en haar paspoort zit bij onze Chinezen. 

We mogen weer de trein in en gaan nu verder, zo'n 2 uur rijden en dan Pyongyang. 
Ik heb interessante gesprekken met Coel, al passen we soms wel op met wat we zeggen. We weten niet wat we kunnen zeggen en wie er mee luistert. 

Het valt ons op dat de meeste bomen zijn omcirkelt met witte stenen, we horen later dat dit ter decoratie is. Waarom ook niet. 
Ondertussen rammelt plots een kar waar je eten en drinken kan kopen voorbij. De dames blijven lang bij ons hangen en zetten speels / opdringerig drinken bij ons (de enige blanke personen in de wagon) neer om ons proberen te laten kopen. Dit duurt enkele minuten waarbij wij oncomfortabel lachen en elkaar aankijken. 

Tijdens de treinrit kijken we vaak naar buiten en proberen foto’s te maken. We zien af en toe ook al wat propaganda en portretten van de leiders. 
Ook ontmoeten we onze gids, die overigens al even achter ons bleek te zitten, die drie namen heeft waarvan één Kim dus dat wordt de naam waarmee we hem aanspreken. 
Hij spreekt Engels al is het niet geweldig. Hij vraagt om het reisprogramma dat we hebben ontvangen en wil er graag een foto van maken. 
Vanavond staat er niks op het programma en we vragen aan hem of we nog wel even door Pyongyang kunnen lopen, met hem. Hij kijkt er meteen erg moeilijk bij en begint wat oncomfortabel te lachen. 
We zullen zien waar het schip strandt. (Spoiler: niet buiten het hotel.) 

We rijden door Pyongyang rijden en het valt op dat er weinig verkeer is. En het is nog wel een zaterdagavond. Het is natuurlijk weer chaotisch op het station maar komen met Kim en de Chinezen (de 25 Chinezen bij ons hebben een gids en wij met z’n drieën onze Kim) bij de juiste bus. Tegen zevenen komen we aan bij het hotel en dit zou een zogenaamd special class hotel moeten zijn genaamd Yanggakdo.
Het ziet er ook erg luxe uit en we beginnen hier met avondeten in een soort balzaal met kandelaren en een gigantisch schilderij. Ook het buffet zelf is prima. 

De sfeer met z’n drieën is ook oké en dat is maar goed ook want we hebben met z’n drieën een kamer. 
Deze kamer is nou geen super deluxe maar het is wel goed verzorgd. Hoewel we op de 16e verdieping zitten hebben we weinig uitzicht, dit komt omdat er maar weinig lichten in deze grote stad zijn en het dus vooral donker is. 
We mogen het hotel niet uit en dus doen we wat mannen dan doen; bier drinken. 
Eerst op de bovenste, 43e, verdieping en daarna in het casino. Onverwacht dat er hier een casino is maar wel slim, je kan immers niet heel veel doen dus dan maar geld verliezen. Ik verlies 20 dollar met een dobbelspel. Victor gokt vandaag niet maar morgen overigens wel, deze vent wil geld winnen van Noord-Korea (of zoals wij geinen, het eten uit de mond van Noord-Koreaanse kinderen halen) en dit lukt hem, ook nog eens op een ongelofelijke manier want hij wint namelijk maar liefst 1.400 dollar. Sprakeloos. Allemaal met blackjack. 

Buiten het gokken doen we nog iets leukers: tafeltennis. Ze hebben hier een best goede tafeltennis zaal met twee professionele tafels en goede batjes. En bier. 
We vinden alle drie tafeltennis leuk en brengen hier veel tijd door. 
Morgen een drukke dag en dus niet te gek maken en de eerste nacht gaan pitten in Pyongyang.

Dag 70:

Ook in Noord-Korea beginnen ze de dag zoals wij, met een ontbijt. Dit is ook weer in dezelfde grote balzaal, waarvan er hier meer van zijn, en voor ons of er aan voedsel geen gebrek. 

Bij de bus krijgen we slecht nieuws van Kim.
We kunnen morgen niet naar Kaesong / DMZ (grens met Zuid-Korea) door een tyfoon. We moeten mogelijk in Pyongyang blijven, al is de uitleg wat onduidelijk. Even later blijkt de weg kapot te zijn. 
Overigens is dit wat ze ons vertellen, wij weten op dit moment niet of het echt is of niet. Voor hetzelfde geld is er iets militairs gaande van één van de twee zijdes. Ik denk overigens dat m’n ouders zich geen zorgen zullen maken met de ‘feiten’ dat ik in Noord-Korea ben tijdens een tyfoon. 
Er is hier voor ons en de Koreanen geen internet om dit te checken. De Koreanen zelf gebruiken een soort nationaal intranet. Ik heb van iemand gehoord dat er zelfs fysieke winkels zijn om applicaties te kopen en over te zetten in plaats van downloaden. Ik weet niet of dit klopt. 

De eerste stop is één of andere berg, dragon mountain. 
De gids vraagt ons waarom we deze tour met de Chinezen hebben genomen… beetje apart. Wij hebben deze tour genomen omdat het de goedkoopste was en verder zou het hetzelfde moeten zijn. 
Het wordt wat beter in ieder geval en er zijn en aantal mooie punten op de berg. Al hebben we weinig interesse om een berg te bezoeken gezien we dat in bijna elk land kunnen. 

Voordeel van een berg is dat er minder mensen meeluisteren (wij noemen het mountaintalk). We praten met Kim en hij vraagt naar onze mening over Noord-Korea. 
Iets wat we graag willen geven maar we zijn huiverig en antwoorden ontwijkend. Wij doen ook doorvragen. 
Iedereen, hij ook, werkt voor de overheid en krijgt gratis eten en een huis of appartement. 
Kunnen wat doorvragen en hij laat weten dat hij socialisme niet perfect vindt, beter een mix met kapitalisme. Onverwacht om dit te horen, maar wel erg interessant. 
Het is vrij om een religie te hebben maar de meeste mensen zijn atheïst, wij grappen later dat het geloof in de grote leiders is maar zeggen dit dan wel weer buiten Kim om. Overigens is Zuid-Korea ook grotendeels atheïstisch. 

Het is verboden om auto’s te kopen, omdat er weinig olie is. ‘En ook voor het milieu' voegt Kim eraan toe…. Later blijkt dat de enkele mensen die wel een auto rijden hiervoor iets speciaals hebben bereikt, zoals de olympische spelen. En wij verwachten dat de elite of iets met de politiek ook meer kans hebben. 
Maar ook daarom zijn er veel fietsen.

We hebben het over Kim-Yong Un en dat die de macht heeft gekregen door z’n vader en dat het nu in de familie zit, Kim vraagt of ik dat niet raar vindt. 
Wederom wil ik hier graag over praten maar weet ik niet hoeveel ik kan zeggen. Ik probeer wat te vissen en zelf wat lichte informatie te geven en zo krijg ik nog wel eruit dat hij zegt dat Kim niet alle macht heeft of iets dergelijks, al kan dat ook zijn slechte Engels zijn.
Ze kunnen hier schijnbaar wel stemmen elke vier jaar, waarschijnlijk voor een parlement maar ons werd niet duidelijk hoe het precies zit. 

In de bus hebben Victor, Coel en ik het erover hoeveel je kan zeggen hier. Onze mening is voor ons duidelijk maar je weet niet of onze gids alleen benieuwd is en wilt praten of dat hij ergens aan rapporteert. Surrealistisch. 

De volgende stop is het museum of gifts. 
Hier moeten we onze telefoon en camera’s inleveren, en eigenlijk alles wat mogelijk een foto kan maken (mijn zonnebril is schijnbaar ook gevaarlijk). 
In dit museum zijn ‘cadeaus’ van Koreanen in binnen- en buitenland aan de leiders (de eerste is Kim-Il Sung die overigens ook de eeuwige president is, de tweede is Kim-Yong Il en de huidige is Kim-Yong Un). 
Eerste kamer heeft twee gigantische standbeelden van Kim Il Sung en Kim-Yong Il. Verder ook een schilderij van één van de Kims in een soort samurai-armor rijdend op een tijger. Super jammer dat we geen foto’s mochten maken daarvan. 
We gaan nog naar een stel kamers met vooral kleinere spullen en bijvoorbeeld ook Microsoft en Apple computers die toentertijd waarschijnlijk nieuw waren. 
Na het bezoeken krijgen we onze spullen gelukkig weer terug en lopen we naar de bus terwijl soldaten toekijken. 

Bus door Pyongyang, veel rondkijken en foto’s maken. Ook wat foto’s van propaganda posters proberen te maken tijdens het rijden. 
Iedere Koreaan draagt een speld met afbeeldingen van leiders. 
Ik zie ook een stel militairen over een muurtje, ze zijn marcheren aan het oefenen. Ziet er indrukwekkend uit. 
Overigens wanneer ik sommige van deze dingen typ probeert Kim ook mee te kijken, toch weer een voordeel van een andere taal kunnen. (Heel goed mogelijk dat hij persoonlijk gewoon benieuwd is naar m’n mening over Noord-Korea. Of is het toch meer?)

De lunch is niet een simpel broodje of rijst met kip maar een Koreaanse barbecue. 
Tijdens het eten hebben we onder andere een discussie met z’n drieën hoe het zou zijn om een Noord-Koreaanse vriendin te hebben. Eén oplossing is om haar in een koffer over de grens te smokkelen en mijn favoriete plan is om een Zweedse diplomaat te worden en hier bij de ambassade te werken. Dat betekent dat je eerst Zweeds moet worden, dus trouwens met een Zweedse, dan diplomaat worden, vervolgens scheiden en voor Noord-Korea worden aangesteld. Eitje.

De volgende stop is het Kim-Il Sung plein. 
Mooi plein met ook weer meer propaganda.
Alle standbeelden zijn gemaakt voor verjaardagen of vieringen van de leiders en zijn cadeaus van de bevolking. Wat een erg aardige bevolking.
We mogen wederom niet heel dichtbij komen want dat is alleen voor Koreanen.

Morgen is het de nationale dag (onafhankelijkheidsdag) en dan staat dit lege plein schijnbaar vol. 
We vragen aan Kim of we hier naar toe kunnen en na wat doordrukken gaat hij een poging doen (zegt hij). 
Ook begin ik voor de tweede keer over m’n voetbalshirt (hiervan wil ik er heel graag één) en deze keer lijkt het beter aan te komen. Lijkt…

Ginseng is hier heel bekend en wordt in sommige gerechten gebruikt. Wij krijgen nu een flesje water met Ginseng van Kim. 
Dit smaakt letterlijk als aarde met water. Raar hoe we dat weten maar zo beschrijven we dat alle drie. Uiteraard is het ook erg goedkoop, of zoals wij zeggen ‘dirtcheap'.

Dan naar een toren van 170 meter met een fakkel met daarom heen ook allemaal soorten beeldwerken en bloementuinen.
Raar om hier rond te lopen, in deze afgesloten wereld waar we ook niet overal heen mogen.
De toren gaan we nog in en naar de top zodat we een beter uitzicht over de stad hebben. 
Er zijn verschillen maar in deze stad valt het nog mee. Wel veel gebouwen die op elkaar lijken en ook veel die niet in de beste staat zijn. Maar al met al minder erg dan ik verwacht had. Pyongyang is dan schijnbaar ook een heel stuk beter verzorgd dan de andere plaatsen. 

Vervolgens gaan we nog naar een Koreaanse coöperatieve boerderij.
Hier leven zo’n tweeduizend mensen in een dorp een verbouwen alles zelf. We brengen hier een kort bezoek aan een kleuterschool waar de kleuters net hun afscheidsdansje doen. 
Ook naar binnen bij een ‘standaard' huis hier en hierbinnen ook twee portretten van de leiders. Volgens Kim is dit overal zo. 
Overigens zien we hier ook geen tractors maar verzorgen ossen en dergelijke het harde werk. Waarschijnlijk wederom door het olie tekort (en het milieu…).

Dan naar de ‘Party founding memorial tower'. Dat is dus waar het feestje echt begonnen is. 
Groot stenen werk van sikkel, hamer en kwast.

Daarna naar een soort lagere/ middelbare school en op dit voetbalveldje doen de westerlingen nog even mee en nemen alle drie een vrije trap. 
De wind zal anders staan in Noord-Korea want ik schoot over.

We gaan deze school binnen en hier is Kim-Il Sung ooit geweest en is er dus uiteraard nog meer propaganda hier. De lokalen zien er wat oud uit maar verder niks speciaals. 
Hier krijgen we nog een voorstelling te zien van een stel leerlingen… Licht ongemakkelijk maar ze zijn wel erg getalenteerd.

Daarna is het tijd voor eten en wel traditioneel Koreaans eten. 
Er is een voordeel van met Chinezen reizen, veel van hun drinken geen bier. En gezien er hier automatisch een gratis bier bij het eten zit krijgen wij als westerlingen verschillende biertjes en hebben we zo 3 bier per persoon. 

We doen een avondwandeling door Pyongyang. We lopen door de ‘future scientist street'. Wetenschappers kunnen hier gratis wonen. 
Het is een korte wandeling maar mooi om zo een deel in het donker te zien.

Terug naar het hotel, we zijn aardig moe na deze lange dag. 
Even rustig aan en dan wil Victor naar het casino. 
Coel en ik gaan tafeltennissen en vinden snel Kim die we overhalen voor een potje tafeltennis en bier.
Ook de receptioniste doet mee en blijkt erg goed te zijn. 

Dag 71:

We moeten vandaag vroeg opstaan en dan is er goed nieuws. Alsnog Kaesong en DMZ!
De wegen zijn schijnbaar dus wel goed genoeg. 
Vandaag is het overigens dus ook de nationale feestdag, benieuwd wat we daarvan gaan zien.

Onderweg doen we veel discussiëren, soms met Kim en anders zorgen dat het buiten het gehoor van Kim is. Er is gewoon zoveel om over te praten bij dit land. 
We hebben het ook over de hoeveelheid eten hier. 
Coel heeft een overloper gesproken in Zuid-Korea bij een tour, die zei dat er zelfs niet genoeg rijst is. 
Kim zegt dat ze 600 gram rijst en 100 gram vlees per dag krijgen. 
Beiden verdraaien de boel  maar wij denken ook dat de mensen in Pyongyang meer privileges hebben. 

Even tussendoor, ik koop een slof Noord-Koreaanse sigaretten, hiervoor betaal ik maar liefst 9 dollar. 
De bus gaat alsmaar verder en we hebben in Kaesong nog een stop bij een duizend jaar oude school die ons eigenlijk niet zo heel veel kan schelen. 

Dan naar de DMZ- Panmenjum en hier is het flink beveiligd uiteraard. 
Veel soldaten en grote militaire poorten. Langs de weg staan grote blokken die ze in geval van een invasie snel kunnen laten vallen om de weg te blokkeren. 
Hier wel weer wat slecht nieuws. De fysieke grens kunnen we niet bezoeken door de tyfoon die daar lokaal schade heeft gedaan… Ons klinkt dit natuurlijk raar in de oren. 
Voor mij de tweede keer dat ik dit mis omdat deze gesloten was toen ik Zuid-Korea er naar toe wilde, toen door politieke redenen. Twee keer pech dus. 

Wel gaan we naar de plek waar de wapenstilstand besproken en getekend is in 1953. Hier binnen mogen we wel foto’s maken. Wij lopen met z’n vieren achteraan om de Chinezen iets te ontwijken en elkaar te kunnen verstaan, hier worden we wel kort op de voeten gezeten door een militair. 
Er wordt telkens extra duidelijk gemaakt dat Noord-Korea gesprekken had met de V.S., niet met Zuid-Korea. Voordat Amerika meedeed in de oorlog was heel Korea ook bijna veroverd door Noord-Korea. 

Ik vraag onze gids Kim over de gesprekken voor unificatie van 1973 en waarom deze verkeerd gingen. 
In Zuid-Korea zeiden ze dat dit kwam door agressiviteiten en ontvoeringen van Noord-Korea. Kim zegt dat het komt omdat ‘Amerika eerst schoot' en het verder erg complex is. 
De waarheid zal ergens in het midden liggen denk ik. Het is vaak niet zeker te weten wat de waarheid is. 

Overigens is dat ook voor een dorp dat hier in de militaire zone ligt. In Zuid-Korea zeggen ze dat daar geen mensen leven en het een leugen is van Noord-Korea. Hier zeggen ze uiteraard dat er wel mensen wonen. 
In Zuid-Korea is er een soortgelijk dorp. 
Wat de waarheid ook is, het zal beide landen goed uitkomen om te zeggen dat er onschuldigen wonen mocht er een aanval / bombardement zijn. 

We hebben nog lunch in de DMZ alvorens we terug rijden naar Pyongyang. Hier komen we rond half 5 aan.
Spits is moeilijk als er maar 5 auto’s zijn. 

We gaan eerst nog naar de oude woning van ‘The Great Leader’ Kim-Il Sung. Dit wordt ook de heilige plaats van de revolutie genoemd. 
Met z’n vieren praten en ik vraag wat door aan Kim hoe die over Zuid-Korea denkt.
Hij ziet het als één land maar twee overheden, hetzelfde als in Zuid-Korea. Hij verwacht dat het over 5-7 jaar weer één is, het grootste probleem is het leiderschap. 

We gaan ook nog met de metro en wel één hele stop. 
Deze stations zijn erg goed verzorgd en ook weer mooie afbeeldingen van de leiders. Uiteraard is de verwachting dat deze stations beter zijn dan de meeste. 
Hierna gaan we eten en krijgen we weer verschillende biertjes. 

We vertrekken naar de mogelijk de laatste activiteit maar waarschijnlijk wel het hoogtepunt; het Arirang festival / mass games.
In het grootste stadion ter wereld met plaats voor 150.000 mensen en van wat we begrijpen van Kim werken er 100.000 mensen mee aan de show. Iets wat we met een korreltje zout nemen. 

De binnenkomst in dit stadion is al grandioos. In dit gigantische stadion zitten we in een paar vakken met alle toeristen verzameld en aan dan aan beide zijden verschillende vakken met Koreanen. Aan de overkant komen ‘de studenten' binnen. Dit zijn er naar onze schatting al zo’n 40.000 en deze lopen synchroon in rijen naar hun plek. Deze studenten zijn onderdeel van de show en laten hier al zien hoe goed ze kunnen samenwerken. 
Dan hebben ze allemaal een soort bord / plakkaat waardoor de grote tribune in één kleur verandert. Dan in één seconde verandert de gehele tribune en staat er een Koreaanse tekst. Ze doen vervolgens synchroon schreeuwen en tegelijkertijd patronen laten zien. Dit zelf zou de show al waard zijn. 

Dan begint de show zelf en deze is echt buitengewoon geweldig en imposant.  
Zoveel zingende en dansende mensen in verschillende kleuren en alles door elkaar. Ook veel stukken nationalistisch uiteraard zoals een paar duizend mensen die samen de nationale vlag vormen. 
Ook komen de foto’s van de leiders groots voorbij en onze Koreaanse buren staan meteen op en klappen voor hun. 
Het aantal van 100.000 entertainers geloven we nu makkelijk en erg gaaf om dit mee te maken. Uiteraard ook veel foto’s en video’s gemaakt. 

De show komt ten einde en redelijk verbijsterd gaan we met de bus terug. 
De dag is in principe ten einde en we gaan naar het hotel. Hier pakken we nu wat tijd om wat souvenirs te kopen. Ik koop twee boekjes en een speld.

Ik pak samen met Coel nog een pilsje en we gaan weer tafeltennissen.
Er is een nieuwe receptioniste en ik vraag aan haar een nieuw batje omdat de mijne wat minder is. Ik wijs naar een goede die ik op de bar zie liggen. Dan geeft ze aan dat dat haar eigen batje is…
Natuurlijk daag ik haar dan ook uit en dat vindt ze prima en bij winst krijgen we gratis drank en anders moeten we wat sterks kopen. Prima. 
We spelen in en merken snel dat we beiden voluit kunnen gaan. Genieten en ook nog eens erg spannend. 
Helaas wordt het toch 2-0 voor haar en moet ik drank kopen. Dit wordt een klein flesje brandy, eigenlijk niet eens erg om te kopen. 

Hierna kijken Coel en ik nog even aan deze bar een Noord-Koreaanse film mee alvorens we er ook een eind aan breiden.

Dag 72:

Vandaag vertrekken we alweer uit Noord-Korea, althans dat is wat gepland staat. 
We pakken een snel ontbijt en dan uitchecken en weer de bus in.
Er zijn nog een paar laatste bezichtigingen in deze morgen.

De eerste is de Arch of triumph. Die wij telkens onbewust Arc de Triomf noemen. Ze lijken dan ook erg op elkaar. 
Het laatste is de toren van vriendschap tussen Noord-Korea en China. Dit omdat China geholpen heeft in de Koreaanse oorlog. Overigens noemt Kim die Chinese hulp afkomstig van vrijwilligers. 
Ook vraag ik Kim weer naar een voetbalshirt of iets gelijkwaardigs. Dit lijkt nog steeds niet gelukt en er is nu eigenlijk geen kans meer voor… Het was te proberen maar deze is dus niet gelukt, op een later punt ergens nog proberen te krijgen. 

We gaan de trein in en hangen hier vooral met z’n drieën rond. Coel leert ons veel van de Ierse geschiedenis en verder veel praten over Noord-Korea en vanalles. 
Een paar uur en 3 halve liters bier zijn we bij de grens aangekomen.

De grens is weer erg chaotisch wat eigenlijk wel vermakelijk is. Wel moeten we onze telefoons en tablet inleveren voor controle. Deze zijn we voor zo’n halfuur kwijt en het lukt de douane om deze van een aantal honderd mensen te hacken en controleren binnen deze tijd. 
Dat, of ze hebben er niks meegedaan. 

Nadat we alles terug hebben doen we vanaf een busraam afscheid nemen van Kim.
Dan een andere trein in en de brug over naar China om dit interessante land, mijn meest interessante en fascinerende bestemming waar ik geweest ben, te verlaten.
Die leider hier heeft wel een dikke kin jonguh.